De Familie Baillet Latour
Graven de Baillet Latour
Er zijn maar weinig families die zo veel dienaars van de Staat – of ze nu Belgisch Oostenrijks of Frans zijn – hebben voortgebracht als de Baillet Latours.
Ten eerste, Maximiliaan-Antoine, de Oostenrijkse veldmaarschalk (1737-1806) die de buitengewone reputatie van de Dragons de Latour smeedde. Met zijn fameuze Draken, bijgenaamd ‘les blancs becs’ nam de Luxemburger deel aan de Oostenrijkse herovering van ons land en werd hij gouverneur van Vlaanderen. Vervolgens werd hij door Frans II benoemd tot voorzitter van de Raad van het Hof.
Zijn zoon, graaf Théodore Baillet von Latour (1780-1848) die geopteerd had voor de Oostenrijkse nationaliteit, nam deel aan de belangrijkste veldslagen tegen het Franse rijk, klom op tot generaal en werd ten slotte tot Minister van Oorlog benoemd.
De veldmaarschalk had een jongere broer, Louis Willibrord de Baillet Latour (1753-1836), die onder de leiding van zijn oudere broer een zeer mooie carrière uitbouwde en zijn Oostenrijkse carrière beëindigde als generaal-majoor. In 1810 besliste hij om zijn leven te veranderen en trad hij in dienst van Napoleon, die hem benoemde hem tot gouverneur van Elblag. Vervolgens kwam hij terug naar de Lage Landen om zijn leven te beëindigen. Hij was getrouwd met de erfgename van de Baillet de Merlemont, de oudste tak van de familie die rijk was geworden met het nobele beroep van de ijzersmeedkunst. Hun zoon Jean-Baptiste (757-1815) trouwde een van de dochters van Maret en het is van dit echtpaar dat de Belgische tak van de familie afstamt. Jean-Baptiste werd burgemeester van Antwerpen. Hij koos partij voor de Brabantse Revolutie en was zelfs voorzitter van het Congres.
Zijn zoon Jozef werd vice-voorzitter van de Belgische Senaat en nadien gevolmachtigd minister aan het Pruisische Hof, in 1836. De jongste zoon, Ferdinand, was gouverneur van West-Vlaanderen, lid van de Raad van State en kamerheer van Willem I, Koning der Nederlanden. Hij kreeg twee zonen, Henry en Louis.
Henry de Baillet Latour (1876-1942), een van de grote Belgische persoonlijkheden van de twintigste eeuw, was stichtend voorzitter van het Belgisch Olympisch Comité en volgde Pierre de Coubertin op als voorzitter van het Internationaal Olympisch Comité.
Zijn broer Louis was in 1900 getrouwd met de burggravin Antoinette de Spoelberch, dochter van Adolphe en Elise Willems. De enorme erfenis liet hun zoon Alfred (1901-1980), laatste mannelijke afstammeling van het geslacht Baillet Latour, toe om veel later de stichting te creëren die zijn naam draagt en waarvan de culturele impact volstrekt uniek is in ons land.
Het fonds Baillet Latour
Fonds: structuur en activiteiten
Het Fonds streeft zijn doelstellingen na in vijf actieterreinen: gezondheid, opvoeding, cultuur, milieu en Olympische sport. De gesteunde projecten en initiatieven hebben alle een Belgische dimensie in hun respectievelijke gebieden.
Gezondheid
"Een ecosysteem van onderzoekers van hoog niveau in België ontwikkelen om de ontwikkeling van innovatieve onderzoeksprojecten in België te versnellen”
Sinds zijn oprichting heeft het Fonds Baillet Latour zich altijd ingezet voor de ondersteuning van vrij en onafhankelijk biomedisch onderzoek, met als doel de wetenschappelijke kennis te vergroten. Het allereerste initiatief van het Fonds was de organisatie van de Internationale Gezondheidsprijs in 1979 in aanwezigheid van HM Koningin Fabiola. Deze prijs, die tot 2020 werd toegekend, was de belangrijkste internationale wetenschappelijke onderscheiding die in België werd uitgereikt. Het Fonds besteedt nu elk jaar 1 miljoen euro aan biomedisch onderzoek (fundamenteel, klinisch of translationeel) via de Baillet Latour Biomedical Award, die de loopbaan van jonge onderzoekers in de biomedische wetenschappen gedurende 5 jaar ondersteunt en zo een krachtige hefboom is voor de onafhankelijkheid van deze onderzoekers.
Opvoeding
"Ondersteuning van jongeren met het oog op integratie en gelijke kansen voor iedereen”
De opeenvolgende crises van de afgelopen jaren, of het nu gaat om financiële, economische, migratie- of gezondheidsgerelateerde crises, hebben de kwetsbaarheid en de sociale ongelijkheden in onze samenleving vergroot. Met zijn acties wil het Fonds deel uitmaken van een overgang naar een rechtvaardiger en meer inclusieve wereld door initiatieven te steunen die de integratie en gelijke kansen van jongeren in kwetsbare situaties bevorderen. Integratie kan van educatieve, sociaal-culturele of professionele aard zijn.
Cultuur
"Valorisatie van het Belgische roerend erfgoed van grote historische, culturele of artistieke waarde”
Kunst en cultuur versterken onmisbare sociale banden. Zij zijn een bron van menselijke ontwikkeling en dragen bij tot de uitstraling van België. Sinds 2000 financiert het Fonds het behoud, de restauratie en de valorisatie van emblematische plaatsen en kunstwerken in België die van groot historisch, artistiek en cultureel belang zijn. Het Fonds steunt ook opleiding en onderzoek dat met dit doel voor ogen wordt verricht.
Olympische sport
"Gebruik maken van het sociale en educatieve hefboomeffect van de Olympische sport voor de overdracht van waarden en sociale inclusie”
Sport is een belangrijk instrument voor sociale integratie in onze samenleving. Als instrument voor sociale verandering draagt het waarden over als ethiek, respect, fair play en solidariteit, en stelt het ons in staat te werken aan gedrag en inclusie. De Olympische waarden (uitmuntendheid, vriendschap, respect) versterken deze positieve dimensie van sport. Daarom steunt het Fonds initiatieven binnen de Olympische beweging die een betere integratie van mensen met een handicap (lichamelijk of geestelijk) mogelijk maken of die interculturele integratie bevorderen.
Milieu
« Ondersteunen van de transitie naar een gezondere wereld door middel van specifieke acties die gericht zijn op duurzame landbouw”
Het milieu, en in het bijzonder de landbouw, speelt een cruciale rol in onze levenskwaliteit en gezondheid. Daarom ontwikkelt het Fonds een actieprogramma om de transitie naar duurzamere landbouw- en voedselsystemen te bevorderen. Samenwerking met producenten en het faciliteren van netwerkvorming is een centrale dimensie van het programma. Om de transitie te versterken en de spelers op het terrein aan te moedigen, beloont het Fonds ook elk jaar een innovatieproject in de duurzame productie van groenten en fruit, en een project voor duurzaam beheer en behoud van de natuurlijke leefomgeving in België. Tenslotte verleent het Fonds elk jaar steun aan een operationeel initiatief dat wordt geselecteerd op basis van de potentiële impact ervan op de transitie van landbouw- of voedselsystemen.
Samenstelling van de raad
| Voorzitter | De Heer Thomas Leysen |
| Bestuurders | Baron Pierre-Olivier Beckers-Vieujant |
| Mevrouw Sofie Foets | |
| Professor Anne De Paepe | |
| Graaf Yvan de Launoit | |
| Mevrouw Elinor de Pret Roose de Calesberg | |
| Baron André Querton | |
| de Heer Eric Speeckaert | |
| Burggraaf Benoît de Spoelberch | |
| Burggraaf Grégoire de Spoelberch | |
| Burggravin Diane de Spoelberch-Adriaenssen | |
| Barones Sybille van der Straten Ponthoz | |
| Directeur generaal | de Heer Benoit Loore |
| Conservator | de Heer Guy van Wassenhove |
| Project manager | Mevrouw Margarida Barbosa |
Het Museum Baillet Latour
Familiemuseum Baillet Latour
Een van de laatste realisaties van Alfred, naast de Stichting, was de creatie van het familiemuseum. Dat is in 2014 geopend voor het publiek en ligt genesteld in de schaduw van de kerk van Latour, aan de voet van de ruïnes van de oude versterkte burcht. Dit museum dat vooral focust op de oorlogen en de militaire kwaliteiten van de familie tijdens de 18e en 19e eeuw, wordt beheerd door Les Amis du Patrimoine Latourois en is zeker de omweg waard. U vindt er genealogieën, familieportretten, voorwerpen die het illustere verleden tot leven wekken en authentieke stukken zoals de overdrachtsakte uit 1655 waarmee François Ernest de Créhange de seigneurie overdroeg aan Mathieu Baillet.
U kan er ook de uniformen van de ‘Draken’ bewonderen, net als wapens waarvan er waarschijnlijk enkele zwaar hebben ingehakt op de Fransen van de Revolutie. De ongelukkige Minister van Oorlog van 1848 wordt geëvoceerd en toenmalige documenten tonen de horror van de lynchpartij. Het geheel is goed onderhouden en allercharmantst, zoals alle kleine provinciale musea. Misschien kruist u er ook het pad van Freddy Brisy, gepassioneerd door de geschiedenis van het dorp en deze familie die de dorpsnaam zo ver buiten de grenzen liet weerklinken.
Met zijn vriend Jean Dauphin, heeft hij veel tijd en energie besteed aan het verzamelen van objecten en het schrijven van geschiedkundige aantekeningen die als een spiegel de ver-vlogen eeuwen laten herleven. Zo veraf en toch zo dichtbij.
Partners
Scientific Committee
Het Scientific Committee van het Fonds Baillet Latour, sinds 2015 voorgezeten door professor Geert Leroux-Roels (Center for Vaccinology University Hospital of Gent), verenigt eminente Belgische wetenschappers die internationaal erkend zijn. Naast de voorzitter zijn er zes leden afkomstig uit verschillende academische instellingen van het koninkrijk: drie uit het Franstalige deel van het land en drie uit het Nederlandstalige deel. De leden van het comité worden geselecteerd op grond van hun bijzondere deskundigheid in de gebieden waarop de Baillet Latour Biomedical Award betrekking heeft. De prijs wordt jaarlijks toegekend voor een van de volgende vijf thema's, die elkaar jaarlijks afwisselen: Infection and immunity, Neurosciences, Cancer, Cardiovascular & pulmonary sytems, Metabolism & gastrointestinal system.
Met de administratieve hulp van het FNRS (Fonds de la Recherche Scientifique), stelt het comité het reglement en de procedures van de Baillet Latour Biomedical Award op en ziet het toe op de juiste toepassing ervan. Elk jaar wijst het comité de leden van de jury aan op basis van het vakgebied waarop de Baillet Latour Biomedical Award betrekking heeft. Deze jury, die de kandidaturen beoordeelt en de winnaar van de Baillet Latour Biomedical Award selecteert, bestaat uit vijf internationale wetenschappelijke deskundigen in het gebied van het wetenschappelijke thema van dat jaar. In het verleden heeft het Fonds een soortgelijk panel gebruikt voor zijn jaarlijkse Gezondheidsprijs. Een twaalftal Nobelprijswinnaars heeft in de loop der jaren deel uitgemaakt van het panel.
Wetenschappelijk onderzoek FNRS en FWO
Het FNRS (Fonds de la Recherche Scientifique) heeft het Fonds Baillet Latour sinds zijn oprichting waardevolle steun verleend door zijn deskundigheid en knowhow op het gebied van wetenschappelijke logistiek, met name wat betreft het administratief beheer van de wetenschappelijke prijzen die het Fonds in het verleden heeft toegekend (Gezondheidsprijs, Prijs voor Klinisch Onderzoek, Grant for Medical Research).
Vandaag blijft het FNRS, in coördinatie met het Scientific Committee, het Fonds bijstaan in de administratieve organisatie en het beheer van de selectieprocedure voor de Baillet Latour Biomedical Award, alsook in de verspreiding van de oproepen tot het indienen van kandidaturen.
Het FNRS en het FWO (Fonds Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen) zijn samen verantwoordelijk voor de communicatie en promotie van de Baillet Latour Biomedical Award binnen de Belgische wetenschappelijke gemeenschap.
Koning Boudewijnstichting
De samenwerking van het Fonds met de Koning Boudewijnstichting berust op twee pijlers: onderwijs via projecten voor sociale integratie en steun aan de restauratie van het emblematische erfgoed van België. Het Fonds Baillet Latour wil de integratie van kinderen uit kansarme gezinnen bevorderen en ondersteunen, door hen te laten deelnemen aan buitenschoolse activiteiten. Het initiatief is toegespitst op het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Daartoe lanceert de Koning Boudewijnstichting een tweejaarlijkse projectoproep. De door de jury geselecteerde organisaties ontvangen gedurende twee jaar financiële steun en hulp op maat om hun activiteiten te ontwikkelen. Voor elke oproep worden ongeveer twintig projecten geselecteerd.
Voor de steun aan de restauratie van het erfgoed heeft het Fonds zijn aanpak geoptimaliseerd door de Koning Boudewijnstichting te belasten met het oproepen van projecten die voor financiële steun in aanmerking komen. Zijn rol bestaat er hoofdzakelijk in de dossiers voor te bereiden met het oog op de voorlegging ervan aan de raad van bestuur van het Fonds.
Enkele van de geselecteerde werken: het Maria-altaar in de Sint-Pieterskerk in Virginal, de verluchte handschriften van de Maurits Sabbe-bibliotheek van de KU Leuven, de volledige reeks van 8 wandtapijten met als thema "Het leven van Christus" (Jasper van der Borcht 1730 en Jan van Orley (1665-1735)), de archieven van Georges Lemaître, de achttiende-eeuwse kledij uit de collectie van het Arthur Merghelynck Hotel-Museum in Ieper, Europese prenten van Dürer tot Rembrandt, het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck, ...
Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium
Reeds meer dan 60 jaar wijdt het KIK zich aan wetenschappelijk onderzoek, aan de restauratie alsook aan de valorisatie van het artistieke en culturele erfgoed van ons land. Het vormt een uniek instrument voor het behoud van onze symbolische kunstwerken. Musea, kerkfabrieken, publieke verzamelingen en zelfs privé-collecties wenden zich tot zijn experts om er het beste advies te krijgen. Dit instituut dankt haar reputatie aan zijn specialisten en aan de kwaliteit van hun werk, en de interdisciplinaire benadering tussen de verschillende departementen is zijn meest bijzondere kenmerk. Het instituut beschikt zodoende over verschillende laboratoria, ateliers voor restauratie en illustratie, voorzien van topmateriaal en -technieken. De infotheek, waarin een berg aan informatie voor het publiek beschikbaar is, bestaat uit een bibliotheek, gespecialiseerde databanken over kunstgeschiedenis en een fototheek.
Deze laatste bevat nagenoeg een miljoen foto’s die met name tijdens de talrijke inventarisatiemissies zijn gemaakt. Kunsthistorici, chemici, fysici, fotografen en restaurateurs kunnen hun bevindingen gemakkelijk samenbrengen om daarmee de hen toevertrouwde werken beter te bestuderen. Elk œuvre dat door het KIK in behandeling wordt genomen wordt eerst diepgaand bestudeerd om de meest geschikte interventiemethode vast te stellen. Het is dus pas ná een vooronderzoek, dat een adequate behandeling kan worden toegepast. Het Fonds subsidieert ook sommige beurzen bestemd voor jonge stagiairs die hun opleiding tot restaurateur en onderzoeker bij het KIK komen voleinden.
Ferme de Lauzelle - UC Louvain
De ‘Ferme de Lauzelle’ is een ruimte voor reflectie en wetenschappelijke experimenten gewijd aan biologische tuinbouw op kleine en middelgrote oppervlakten, open voor onderzoekers uit alle disciplines. Op drie hectare worden groenten, fruit en kleinfruit geteeld volgens de voorschriften van de biologische landbouw en volgens het referentiekader van de agro-ecologie. ‘La Ferme de Lauzelle’ wordt gesteund door het Fonds Baillet Latour in het kader van de Leerstoel Nieuwe Landbouw. Elk jaar kiezen verschillende studenten de boerderij als locatie voor hun eindwerk.
De ‘Ferme de Lauzelle’ is een ideale verbinding tussen de samenleving en de tuinders, voor wie zij zowel een ontmoetingsplaats als een referentiecentrum voor tuinbouw is. Om de vier maanden wordt er een "Ontmoeting van onderzoeksplatformen voor kleinschalige tuinbouw" georganiseerd om te netwerken, ervaringen uit te wisselen en gemeenschappelijke werkterreinen vast te stellen. Meer dan 90 actoren die betrokken zijn bij experimentele tuinbouwprojecten in Wallonië en Brussel zijn lid van het netwerk dat via deze ontmoetingen onder leiding van de UCLouvain tot stand is gekomen.
Het Fonds en de boerderij steunen ook de wetenschappelijke en technische begeleiding van landbouwbedrijven in het kader van het traject naar een nieuw, duurzamer landbouw- en voedselsysteem.
Dankzij al haar verwezenlijkingen heeft de boerderij nu de status verworven van een onafhankelijk technologisch platform binnen de UCLouvain.
